Çocuk ve Teknoloji

Son dönemlerde çağımızın bir gereksinimi olan teknoloji, insan yaşamını kolaylaştıran ve neredeyse hayatımızın tümünü kapsayan uygulama bilgisidir. Kol (2017)’e göre, toplumun geniş bir alanına hitap eden teknolojik yenilikler sayesinde bilim ve teknolojideki gelişmeleri yakından takip etmek ve bu yeniliklerden faydalanabilmek çağdaş bir toplum olmanın ön şartıdır. Yetişkinlerin teknolojiyi kullanmasının yanı sıra çocuklar ve ergenlik dönemindeki bireylerde teknoloji ile iç içe büyümektedir (Mustafaoğlu, Zirek, Yasacı ve Özdinçler, 2018).

Bilgisayar, video oyunları, internet, televizyon gibi dijital medya ve teknolojik aletler özellikle çocukların dikkatini çekmektedir. Son zamanlarda, dijital medya üzerinden çocuklara yönelik arayüzlerin gelişimi çoğalmıştır. Aydın (2013) çocuk ve ergenlik çağındaki bireyler için dijital oyunların, sosyal ağların ve okulla ilgili çalışmaların büyük popülerliğe sahip olduğunu vurgulamıştır (Şalcı, Karakaya ve Tatlıeşme, 2018). Ebeveynler çocuklarının daha kolay yemek yemesi için, dijital dadılık yapması için ve çocuğun gelişimine katkı sağlamak için teknolojik araç gereç kullanımını desteklemektedir ancak çocuğun teknolojik alet kullanımındaki amacı oyun oynamak üzerine kuruludur. (Kol, 2017).

Teknolojinin etkili kullanımı birçok yönden çocuklara fayda sağlamaktadır. Kartal ve Güven (2006), okul öncesi çocukların dil becerileri, matematiksel düşünce ve fen bilgisi gelişimi için bilgisayar temelli etkinliklerin önemini vurgulamıştır. Etkili bilgisayar kullanımının çocuklar için matematik, dil, zihinsel etkinliklere katılım, konsantre olma, tek başına oyun oynama ve öz disiplin konusunda önemli faydaları mevcuttur (Sayan, 2016; Akt: Şalcı ve ark, 2018). Hızla yenilenen internet dünyası çocuğun analiz, strateji geliştirme ve çabuk karar verebilme yeteneklerine katkı sağlamaktadır. Aynı zamanda teknoloji kullanımının erken dönemdeki çocuklar için el-göz ve zihin koordinasyonuna, yabancı dil gelişimine ve ince motor becerilerinin gelişimine olumlu bir etki sağladığı, yaratıcılık ve kendini ifade edebilme özgürlüğünü meydana getirdiği bilinmektedir (Topçu, 2018).

Teknolojinin gerek okul öncesi eğitiminde gerekse çocukların sosyal ve bilişsel gelişiminde olumlu etkilerinin olduğu bir gerçektir. Bunun yanı sıra, çocukların teknolojiyi kontrolsüz bir biçimde kullanması bazı sorunları beraberinde getirmektedir. Akıllı cihaz kullanımının okul öncesi çocukların gelişimine etkisi üzerine yapılan araştırmaya katılan öğretmenler, akıllı cihazların aşırı ve kontrolsüz kullanımı sonucu çocukların öfke ve şiddet davranışı sergiledikleri, asosyallik, arkadaş edinmede zorluklar, tembellik, zeka gelişiminde gerileme, göz bozuklukları, yeme bozuklukları ve dikkat dağınıklığı gibi belirtilerin çocuklarda var olduğunu belirtmişlerdir (Şalcı ve ark, 2018). Televizyon izleme süresindeki artışın obezite ile doğru orantılı olduğu bildirilmiştir (Mitchell, Pate, Beets ve Nader, 2013; Akt: Mustafaoğlu ve ark, 2018). Çocukların video ve oyunlardan sonra uyuyamamasının veya az uyumasının sebebi ekrandan yayılan mavi ışıkların melatonin salınımına engel olmasından kaynaklanmaktadır (Chassiakos, 2016; Della Sofferenza ve Rotondo, 2006; Akt: Mustafaoğlu ve ark, 2018). Araştırmalara göre, video oyunlarındaki şiddet ile gerçek yaşam arasındaki şiddet arasında güçlü bir bağlantı olduğu vurgulanmıştır (Kutner ve Olson, 2008; Akt: Mustafaoğlu ve ark, 2018). İnternet kullanımının çocuklar için yaratmış olduğu riskler arasında cinsellik ve şiddet içeren sitelere kolay erişim ve tehlikeli insanlarla bağlantı kurma bulunmaktadır (İşçibaşı, 2011; Akt: Mustafaoğlu ve ark, 2018). Yapılan çalışmalarda, çocukların akıllı cihazları uygun olmayan pozisyonlarda kullanmasının kas-iskelet sistemi problemi yaşamalarına sebep olduğu vurgulanmıştır. Akıllı cihazlara ayrılan sürenin artması çocukların grup oyunlarına ve akranları ile yüz yüze iletişime ayırdıkları zamanın azalmasına, bireysel oyunlarının artmasına sebep olmuştur (Rosen, 2014; Akt: Mustafaoğlu ve ark, 2018). Dijital teknoloji kullanımın çocuklar üzerindeki dezavantajlarından birisi de bağımlılığa sebep olmasıdır (Mustafaoğlu ve ark, 2018). Çağımızda, teknoloji kullanımın çoğalmasıyla internet, akıllı cihaz, bilgisayar oyunları gibi davranışsal bağımlılıklar ortaya çıkmıştır.

0-3 yaş aralığındaki çocukların gelişimlerinin negatif yönde etkilenmemesi için teknoloji kullanmamalarının önemine dikkat çekilmiştir. Mustafaoğlu ve ark. (2018), 2 yaş ve altındaki çocukların teknolojik alet kullanmamalarına dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Akıllı cihaz kullanımının okul öncesi çocukların gelişimine etkisi üzerine yapılan araştırmaya katılan öğretmenlerin çoğunluğu, çocukların 6-7 yaş aralığında akıllı cihazlarla tanışmalarının uygun olduğunu bildirmişlerdir (Şalcı ve ark, 2018). Okul öncesi dönemindeki çocukların teknolojik alet kullanımı konusunda ebeveynlerin bilgilendirilmesi gerekmektedir (Şalcı ve ark, 2018). Okul öncesi öğretmenlerin büyük çoğunluğu ebeveynlere teknolojik cihaz kullanımı hakkında seminerler ve toplantılar düzenleyerek bilgilendirme yapılması gerektiğinden bahsetmiştir (Şalcı ve ark, 2018). Bir araştırmaya göre, ailelerin büyük kısmının çocuklarını internette gezinirken onları takip etmediklerini, çocukları korumaya yönelik bir davranış sergilemediklerini göstermiştir (Kırık, 2014; Akt: Şalcı ve ark, 2018). Mustafaoğlu ve ark. (2018) çocuklara sağlıklı bir yaşam için teknolojik alet kullanımının ebeveynler tarafından gözetim altında olması, düzenli fiziksel aktivite, uyku ve beslenme düzeninin yanı sıra yapıcı bir sosyal çevrenin varlığının önemine dikkat çekmiştir. Erken dönem çocuklarının teknolojik cihaz kullanmak yerine kendi kendilerine oyun oynamaları yaratıcı düşünme ve tek başına sorun çözebilme becerilerine olumlu etkiler bırakacaktır (Mustafaoğlu ve ark, 2018).

Teknoloji bir yandan çocukların renkli dünyalarını süslerken, gereğinden fazla kullanım onlara zarar veriyor. Ebeveynlerin gözetimi altında, sınırlı süre boyunca kullanılan teknolojik aletler, çocuk üzerinde olumlu etkiler yaratabilir. Diğer yandan aşırı teknolojik alet kullanımının çocuğun duygusal ve zihinsel sağlığını zehirlediği yadsınamaz bir gerçektir. Çocukları bu renkli dünyanın kapısından içeri tek başına ve tamamen itmek yerine, bu kapıdan içeri seviyeli bir şekilde onlarla birlikte girmiş olsak, onları bu dünyanın zehrinden korumuş olmaz mıyız?

Kaynakça

Kartal, G. ve Güven, D. (2006). Okul öncesi eğitimde bilgisayarın yeri ve rolü. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 23, 19-34.

Kol, S. (2017). Erken çocuklukta teknoloji kullanımı. Erişim adresi Pegem Akademi.

http://pegem.net/dosyalar/dokuman/2232017172228erken.pdf

Mustafaoğlu, R., Zirek, E., Yasacı, Z. ve Özdinçler, R. A., (2018). Dijital teknoloji kullanımının çocukların gelişimi ve sağlığı üzerine olumsuz etkileri. Türkiye Yeşilay Cemiyeti, 5(2), 227-247. DOI: 10.15805/addicta.2018.5.2.0051

Şalcı, O., Karakaya, K., Tatlıeşme, S., (2018). Akıllı cihaz kullanımının 3-6 yaş çocukların gelişimine etkisinin okul öncesi öğretmenleri görüşleri açısından değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (4), 53-63.

Topçu, S. (2018). Çocuk ve sanal ortam. Kocatepe Tıp Dergisi, 19, 27-33.